A B C Ç D E F G H İ J K L M N O Ö P R S Ş T U V Y Z

Abakteriyel	Bakteri bulunmayan, bakterisiz olan.
Abiyotik Çevre	Organizmanın topografi, jeoloji, iklim, inorganik besin maddeleri gibi biyolojik olmayan faktörlerden oluşan çevresi.
Abiyotik Faktör	Canlı varlıkların hayatlarını önemli derecede etkileyen iklim faktörleri, toprağın özellikleri, suyun kimyasal yapısı gibi faktörler.
Abortus	Düşük olayı ile uterus dışına atılan embriyo ya da fetus.
Absorbsiyon	Emmek, içine çekmek, içine almak.
Acetobacter	Asetik asit bakterileri.
Acetyl-CoA Yolu	Prüvik asidin anaerobik ayrışımı sırasında polisakkaritlerin beta - hidroksibutrik asit oluşumunda izlediği yol.
Acid-fast	Karbol fuksin gibi kuvvetli boyalarla boyandıktan sonra asitlendirilmiş alkol ya da seyreltik mineral asitlerle yapılan dekolorizasyona dirençlilik özelliği.
Actinomycetes	Filaman (flament) yapan, birçok yönleri ile bakterilere bazı yönleriyle mantarlara benzeyen, sülfür granüllerine sahip ve gram pozitif bakteriler. Aktinomiset.
Adaptasyon (1)	Giderek farklılaşan çevre şartlarına uyabilmek için canlıların gösterdikleri kapasite. Organizmanın çevresine uyumu ile oluşan bir evrim olayı.
Adaptasyon (2)	Reseptörlerin farklı uyarılara karşı gösterdikleri uyum.
Adenoviridae	İki iplikli DNA' sı olan virüs grubu. Hayvanlarda bazı tümörlere neden olan, 70-90 nm çapında, 252 kapsomerden oluşan ikozahedral bir protein kılıfı içinde düz bir DNA ile çift heliksi kapsayan, bir çok serotipleri patojen olan virüsler. Adenovirüs tip 2 insan dahil memelilerde solunum yolu enfeksiyonlarına neden olur.
Adsorbsiyon	Moleküllerin katı bir yüzeye yapışması, tek molekül tabakasından oluşan bir yüzey tabakasının oluşması.
Adlandırma	Mikroorganizmaların belirli bir sistem dahilinde adlandırılması. Ayrıca bakınız; binomiyel adlandırma. Ayrıntılı bilgi için tıklayın.
Aeriyal Hif	Havaya doğru yükselen hifler. Hava hifleri. Bu hifler çoğalma için gerekli sporları taşır. Fertil (förtil) hif adı ile de anılırlar. Ayrıca bakınız; vejetatif hif.
Aerob	Ancak oksijenli ortamda yaşayabilen organizma. Aerobik.
Aerobiyoloji	Havada taşınan organizmaları inceleyen bilim dalı.
Aerobiyoz	Canlıların oksijen varlığında yaşaması.
Aerojenik	Gaz oluşturan.
Aerotaksi	Oksijene doğru (pozitif aerotaksi) veya oksijenden uzağa (negatif aerotaksi) doğru organizmanın hareketi.
Aerotolerans Testi	Anaerob olduğundan kuşku duyulan bir izolatın atmosferik gereksiniminin belirlenme testi. Oksijene duyarlık testi
Aerotolerant	Aslen anaerob olup, solunumunda atmosferde bulunan konsantrasyonda (%21) oksijen varlığına dayanabilen ve bu ortamda zayıf da olsa gelişebilen mikroorganizmalar. Bunlar zorunlu anaeroblardan farklı olarak atmosferik oksijene maruz kaldıklarında ölmezler. Bazı Clostridium türleri bu gruba girer. Ayrıca bakınız ; aerob, anaerob, mikroaerofil, fakültatif anaerob, fakültatif aerob.
Aflatoksin	Aspergillus flavus tarafından oluşturulan karsinojen bir metabolit. Ayrıntılı bilgi için tıklayın.
Agar	Besiyerlerini katılaştırmak için kullanılan kompleks bir polisakkarittir. Ayrıntılı bilgi için tıklayın.
Agar agar	Besiyeri bileşimine katılan jelleştirici madde çoğu kez agar agar adı ile anılır. Bu kullanım, Nutrient Agar, MacConkey Agar gibi katı besiyerlerinin adları ile saf agarı ayırmak içindir.
Agaropektin	Agar agar bileşiminde olan ve viskoz özellik veren bir madde.
Agaroz	Agarın bileşimindeki 2 polisakkaritten birisi olup agarın jelleştirme özelliğini sağlar. Genellikle jel elektroforez çalışmalarında kullanılır.
Agaroz Jeli	DNA parçalarını ayırmak için elektroforezde kullanılan jel.
AIDS Virüsü	Kazanılmış bağışıklık noksanlığı sendromuna (AIDS ; Acquired Immunodeficiency Syndrome) neden olan bir grup retro virüs. Lenfo adeno patide izole edilen LAV, insan T-lenfositlerinde görülen HTLV-3, immun bağışıklık noksanlığında görülen IDAV ve ARV bu gruptandır. Hepsi insan bağışıklık noksanlığı virüsleri grubuna sokularak kısaca HIV olarak gruplandırılır.
Akrognus	Konidyoforun ucunda oluşan
Aktif Bağışıklık	Bir antijenle karşılaştığında vücudun kendi immun sistemi tarafından antikor oluşturması.
Aktif Bölge	Bir protein molekülünde ligandın, enzim molekülünde substratın bağlandığı yer.
Aktif Merkez	Bir enzim molekülünde substratın bağlandığı ve etkileşime girdiği yer.
Aktifleştirici Enzimler	Amino asitlerin nükleotid monofosfatlarının aktivasyonu sırasında katalizör olarak iş gören enzimler. Örnek: Amino asil sentataz.
Akut	Sert başlayan ancak kısa sürede iyileşme görülen bir infeksiyon ya da hastalık. Kronik olmayan.
Aldehit Fuksin	Bazik fuksin ve aldehitle birlikte, pankreasın beta hücreleri, elastin, sülfatlı müsinler gibi sülfür içeren bileşiklerin boyanmasını sağlayan madde.
Alem	Bölüm‘erin (Divisyon) bir araya gelmesiyle oluşan grup.
Alfa Hemoliz	Kanlı agar besiyerinde kolonilerin etrafında soluk yeşil renkli bir alanın meydana gelmesi ile karakterize bir hemolizdir. Hemoglobinin methemoglobine indirgenmesidir. Ayrıca bakınız; beta hemoliz ve gama hemoliz.
Alg	Fototrofik ökaryotik mikroorganizmalar. Yosunlar olarak da bilinirler. Likenleri oluşturan 2 mikroorganizma grubundan birisidir. Tek ya da çok hücreli olabilirler. Siyanobakteriler olarak da adlandırılan mavi-yeşil alglerin bilinen algler ile hiçbir ilişkisi yoktur. Ayrıca bakınız Cyanobacterium.
Alkalifil	Alkalofil. Gelişme optimumu alkali olan (pH 8-11) olan mikroorganizmalar. Rhizobium 'lar tipik alkalifil organizmalardır. Ayrıca bakınız; asidofil.
Alkalifilik	Alkali koşullarda optimum gelişebilen.
Alkol	Doymuş karbon atomuna bağlı hidroksil gurubu içeren bileşikler. Aksi belirtilmez ise alkol denildiğinde etil alkol anlaşılır.
Alkol Fermentasyonu	Pirüvik asitten karboksil grubunun çıkarılması ile iki karbonlu asetaldehidin oluştuğu ve bunun da NADH 'den elektron alması sonucu son ürün olarak etil alkolün oluştuğu ve bazı anaerob organizmalar tarafından kullanılan bir metabolik yol.
Allerjen	Allerjiye neden olan herhangi bir madde.
Allerji	Bazı allerjenlere yani allerji meydana getiren maddelere karşı vücutta doğuştan veya sonradan gelişen aşırı duyarlılık.
Alt tür	Tür‘erin (Species) bir alt kısmı.
Alternaria	Yaygın bir küf (mantar) cinsi.
Alyuvar	Kırmızı kan hücresi, Eritrosit olarak adlandırılır.Omurgalı hayvanların kanında bulunan, memelilerde yuvarlak ve çekirdeksiz, sadece lama ve devede diğer omurgalılarda olduğu gibi, oval ve çekirdekli olan, içindeki hemoglobinle oksijeni +bağlayarak taşınmasını sağlayan hücredir.
Amaçlı Mutasyon	Mutajen ilavesi ile yapılan mutasyon.
Amfoterik	Ortamın pH derecesine göre bir bileşiğin hem bazik hem asidik olmak üzere iki taraflı iyonize olma durumu.
Amino asit	Genel formülü R-CH(NH₂)COOH olan bir bileşik sınıfı. R, bu sınıftaki çeşitli amino asitleri belirleyen yan zincirdir, hidrojen ya da organik bir madde olabilir ve amino asidin özelliğini belirler. Optik olarak D ve L izomerleri vardır. Canlı organizmalarda proteinin yapısında L izomeri bulunur. Doğada yirmi çeşit amino asit vardır. Ototrof organizmalar tarafından sentezlenen proteinin temel birimidir ve sindirimde proteinin parçalanmasıyla oluşur.
Amino Grubu	-NH_2.
Amip	Bir ya da daha fazla pseudopodya (yalancı ayak) oluşturarak şeklini önemli ölçüde değiştirebilen ve bu şekilde hareket sağlayan ökaryotik mikroorganizma.
Amipsi	Amip gibi, ameboid.
Amipsi hareket	Sitoplazmanın geçici olarak oluşturulan bir çıkıntıya (psöydopodya, yalancı ayak) akması ile sağlanan amipsi hareket şekli.
Amphitrichious	Bakteri hücresinde hücrenin iki ucundan çıkan birer flagella. Amfitrik
Amplifikasyon	Büyütme, çoğaltma, genişletme, yükseltme.
Anabolizma	Organik ya da anorganik basit maddelerden genellikle enerji gerektirerek temel hücresel bileşenlerin sentezlendiği metabolizma. Ayrıca bakınız; katabolizma.
Anaerob	Gelişmesi için solunumda oksijen (hava) olmaması gereken. Bu grup mikroorganizmalar atmosferik oksijen konsantrasyonunda (%21) gelişemez. Obligat anaeroblar karbondioksit inkübatöründe dahi gelişemezler. Tetanos bakterisi (Clostridium tetani) anaerob bir organizmadır. Bu bakterilerin geliştirilmesi için özel sistemler gerekir. Ayrıca bakınız ; aerob, mikroaerofil, aerotolerant, fakültatif anaerob, fakültatif aerob. Ayrıntılı bilgi için tıklayın.
Anaerobik	Serbest atmosferik oksijenin olmadığı ortamlarda gelişebilen. Ayrıca bakınız ; anaerob.
Anaerobik Solunum	Anaerobik koşullardaki solunum. Normal solunumda son elektron akseptörü oksijen değil, karbon dioksit, demir, fumarat, nitrat, nitrit, nitroz oksit, sülfat, sülfür vs. 'dir. Anaerobik solunum, fermantasyondan farklı olarak elektron transport zincirini elektronu gidermek için kullanır. Ayrıca bakınız; fermentasyon.
Anaerobiyos	Moleküler oksijenin bulunmadığı koşullardaki yaşam.
Anaerojenik	Gaz oluşturmayan.
Anerji	Özel bir antijene cevap verilmemesi hali. Organizmanın savunma yeteneğinin kaybolması. Takatsizlik, zafiyet hali.
Angstron	1 metrenin on milyarda biri. A simgesi ile gösterilir.
Anoksijenik	Oksijen oluşturamayan. Ayrıca bakınız; oksijenik.
Anoksijenik Fotosentez	Yeşil ve menekşe bakterilerde görülen ve oksijenin çıkarılmadığı bir fotosentez şeklidir. Bunlarda ışık enerjisi ATP sentezi için siklik fotofosforilasyon kullanılır.
Antagonist	Mikroorganizmaların birbiri üzerine olumsuz etkisi. Sinerjik etkinin tersi.
Anteridyum	Erkek gamet
Antibiyogram	Bir mikroorganizmanın çeşitli antibiyotiklere duyarlığının belirlenmesi için yapılan test.
Antibiyotiğe Dayanıklı Genler	Plazmitlerde bulunan ve çeşitli antibiyotiklere karşı girdikleri ya da bulundukları hücreyi dirençli hale getiren genler. Ayrıca bakınız; R plazmitleri.
Antibiyotik	Mikroorganizmalar tarafından üretilen ya da sentetik olarak elde edilen, diğer mikroorganizmalar üzerinde gelişmeyi durdurucu ya da öldürücü etki yapan bileşikler.
Antifagosit	Vücuda giren bakteri, yabancı madde ve diğer hücresel kalıntılara karşı fagositoz yeteneğinin inhibisyonu.
Antijen	Bağışık yanıta neden olan moleküler yapı. İmmunojen.
Antijen Bağlanma Yeri	Özel olarak antijen bağlayan imunoglobulin molekülünün bir parçası. Her antikor molekülünün iki antijen bağlama yeri vardır.
Antijenik determinant	Antijen molekülünün, antikor molekülüne (imunoglobulin ya da T hücresi) bağlandığı bölgesi. Epitop.
Antikoagülant	Kanın pıhtılaşmasını engelleyen herhangi bir madde. Örnek: heparin, hirudin.
Antikor	Özel bir antijene cevap olarak B lenfositleri ve plazma hücreleri tarafından meydana getirilen ve bağışıklıktan sorumlu olan glikoprotein yapısındaki maddeler. İmunoglobulinler (IgG, IgM, IgA, IgD ve IgE tipleri) ve bunların alt grupları gibi kazanılmış bağışıklık elemanları.
Antimikrobiyel	Mikroorganizma tarafından üretilen ya da sentetik olarak elde edilen ve mikroorganizmaları öldüren ya da gelişmesini baskılayan kimyasal madde.
Antimikrobiyel İlaç	Vücut dokusuna zarar vermeden patojenleri tahrip eden herhangi bir kimyasal madde. Ayrıca bakınız; antimikrobiyel.
Antimisin A	Streptomyces griseus 'tan izole edilen ve elektron taşıma zincirinde elektronların sitokrom b 'den sitokrom c 'ye taşınmasını engelleyen bir antibiyotik.
Antiseptik	İnsan, hayvan ve bitkilerin dokularına yerleşerek hastalığa yol açan mikroorganizmaları öldürmek amacıyla kullanılan maddeler. Ayrıca bakınız; antibiyotik ve dezenfektan.
Antiserum	Bağışıklıktan sonra elde edilen ve özel antikorlar kapsayan serum.
Antitoksik	Toksinin etkisini ortadan kaldıran, toksini nötralize eden.
Antitoksin	Antijen özelliği gösteren toksine karşı oluşan antikor. Bu antikor toksin ile birleşerek onun etkisini ortadan kaldırır.
Antiviral	Virüslere etkili, virüslerin zararlı etkilerini önleyen.
Antiviral protein	Virüs çoğalmasını durduran herhangi bir protein.
Antrofofilik	Microsporum audouinii de olduğu gibi genellikle sadece insanları infekte eden mantarlar.
Apikal	Herhangi bir hücre, yapı veya organın üst, uç kısmı.
Apikulus	Bir hücre ya da konidinin bir ya da her iki ucundaki kısa çıkıntı.
Apofisis	Sporangioforun kolumellanın hemen altından çıkması.
Apse	Lokal olarak iltihap yapıcı (piyojen) bakteri enfeksiyonlarıdır. Vücudun her yerinde ve her organında gelişebilir.
Arbovirüs	Artropod kaynaklı virüsler.
Arkebakteri	Monera içinde gerçek peptidoglikan yapıları olmayan ve bazı özellikleri bakımından bakterilerden ayrı bir grup olarak tanımlanan, aşırı sıcak, aşırı tuzlu ortamlarda yaşayabilen mikroorganizmalar. Önceden Archaebacteria olarak adlandırılırdı.
Artrit	Eklem iltihabı.
Artrospor	Bölmeli hiflerin parçalanmasıyla oluşan eşeysiz fungus sporu.
Ascomycetes	Bilinen çoğu maya ve küfün bulunduğu fungi sınıfı. Bu sınıf içinde bulunan üyeler sudan karaya doğru olan evrimlerini tamamlamışlar ve böylece "yüksek fungi" olarak da adlandırılmaktadırlar.
Asepsi	İstenmeyen organizmaların kirliliğinin bulunmaması.
Aseptik Teknik	Hücre, doku ve organ kültürlerinde mikroorganizmaların girişini önlemede kullanılan işlemler. Mikroorganizma enfeksiyonunun ve bulaşmanın (kontaminasyon) olmaması. Sterilitenin korunması için steril ekipman ve besiyerlerine uygulanan koruyucu işlem.
Asetolaktis	Bazı metanojenler tarafından asetatın metan ve karbondioksite parçalanması.
Asidofil	Optimum gelişmeleri genellikle pH 6 'nın altında olan ve nötr üzerindeki pH 'larda gelişemeyen ya da çok zayıf gelişebilen organizmalar. Ekstrem asidofiller pH 1 değerine kadar gelişebilirler. Acetobacter, laktik asit bakterileri, mayalar ve küflerin büyük çoğunluğu tipik asidofil organizmalardır. Ayrıca bakınız; alkalifil.
Asidofilik	Optimum olarak asit ortamlarda gelişebilen.
Asidotolerant	Aside dirençli.
Askokarp	Askosporları içeren gövdeli yapı.
Askospor	Ascomycetes sınıfında görülen, askus denilen sporangiyumlarda iki - sekiz adet olarak meydana gelen haploid spor.
ASO	"Antistreptolizin O" için kullanılan kısaltma. Streptolizin, "Hemolitik Streptokok" adı verilen bakterilerin salgıladığı toksinin adıdır. Bu toksinin varlığını tespit için yapılan tetkike de ASO denilir. ASO, romatizma gibi bazı hemolitik streptokok enfeksiyonlarında yükseldiği için, teşhiste ASO değerleri önem taşır. Klinik streptokoklar için tıklayın.
Aspergillus	Yaygın bir küf (mantar) cinsi.
Aspergillus fisherii	Isıya dayanıklı olma özelliği nedeni ile genellikle meyve suyu ve konsantrelerinde sorun çıkaran bir küf türü.
Aşı (1)	Bazı hastalıklara karşı bağışıklık sağlamak için vücuda enjekte edilen ölü ya da zayıf bakteri süspansiyonu.
Aşı (2)	İnokulasyon.
Avirulent	Kısıtlı patojenik potansiyeli olan mikroorganizma.
Azot Fiksasyonu	Başta Rhizobium olmak üzere baklagillerle ortak yaşam sonunda havanın serbest azotunu bitkiye kazandırma işlemi. Azotobacter cinsi bakteriler serbest olarak da azot fiksasyonu yapabilmektedir.

Alternaria

Aspergillus

Aspergillus fisherii