01. Genel Bilgiler
02. Laboratuvar Tanısı
03. Yaptığı Hastalıklar
04. Epidemiyoloji ve Korunma
05. Tedavi
06. Kullanılan Besiyerleri
    06.01. Selenit F Broth
    06.02. Gram Negatif (GN) Broth
    06.03. Endo Agar
    06.04. EMB Agar
    06.05. MacConkey Agar
    06.06. SS Agar
    06.07. Hektoen Enteric Agar
    06.08. TSI Agar

Enterobacteriaceae familyası üyesidir. Gram negatif, hareketsiz, sporsuz, kapsülsüz, fakültatif anaerop, oksidatif ve fermantataif metabolizmaları bulunan, insanlar için patojen özellik gösteren bir basildir. Shigella cinsi bakteriler (O) somatik antijen yapıları ve mannitol üzerine etkilerine göre A, B, C, D diye gruplara ayrılır. Bu gruplar; S. dysenteriae, S. flexneri, S. boydii, S. sonnei 'dir.

Mannit Negatif Shigella ’lar S. dysenteriae (Serogrup A)

Serovar A1 (S. dysenteriae = Shiga basili)

Serovar A2 (S. schmitzii)

Serovarlar A3-7 (S. arabinotarda)

Serovarlar A8-12

Mannit Pozitif Shigella ’lar S. flexneri (Serogrup B, serovarları; B 1-6,X, Y)

S. boydii (Serogrup C, serovar; C 1-18)

S. sonnei (Serogrup D, serovar; D)

Shigella ’lar hareketsiz olmakla beraber sadece Tip –1 fimbria bulunan Shigella flexneri ’de hareket görülür. Shigella ’lar hareketsiz olmaları ile Salmonella ’lardan ayrılırlar. Diğer bağırsak bakterilerine etki gösteren bacteriocin (colisin) yaparlar. Bakteri parçalandığı zaman lipoprotein yapısında ve endotoksin özelliği gösteren (O) somatik antijeni açığa çıkar. Shigella ’lardan sadece Shigella dysenteriae bulunduğu ortama ekzotoksin salgılar. Shigella ’lar kalın barsak mukoza epitelinde ödem, bol mukus salınması, abseler ve ülserasyonlar meydana getirirler. Bu bakteriler, sulu, nemli ve gün ışığından uzak ortamlarda uzun süre canlı kalabilirken yüksek ısı, gün ışığı ve antiseptiklere dirençsizdir.

Shigella hakkında gıda mikrobiyolojisi sayfalarında da bilgi bulunmaktadır.

Materyal olarak dışkı ve rektal sürüntü alınır. Bu örnekler öncelikle makroskobik olarak incelenir. Dışkı da mukus bulanık ve kan ortada ayrı duruyorsa basilli dizanteri, mukus parlak ve kanla karışık ise amipli dizanteri düşündürür. İkinci inceleme mikroskobik olmalıdır. Bunun için; mukuslu ve kanlı kısımdan lam lamel arası preparat hazırlanır ve patojen Protozoer ’lerin (Entamoeba histolytica, Giardia intestinalis vb.) varlığı incelenir. Diğer işlem kültürdür. Bunun için dışkının kanlı ve mukuslu bölümlerinden alınan örnekler sıvı besiyeri olan Selenit F, Gram Negatif (GN broth) besiyerine alınarak buradan katı besiyeri olarak Endo, EMB, MacConkey, SS, Hektoen Agar gibi besiyerlerine tek koloni düşecek şekilde ekimler yapılır. Ekimler 37 ^oC ’de 24 saat inkübe edildikten sonra incelendiğinde laktoz negatif görüntü veren koloniler incelenmeye alınır. Hareket muayenesinde hareketsiz, Gram boyada Gram negatif ise biyokimyasal testler yapılır. TSI agar da Laktoz negatif, Glikozdan asit oluşturup gaz yapmazlar, H₂S meydana getirmezler. Üre ve ONPG testleri negatif , IMViC testleri (D-, +,-, - ) dir. Katalaz testi B,C ve D gruplarında pozitif, Lizin ve Ornitin dekarboksilaz testleri A,B ve C gruplarında pozitiftir. İdantifikasyonda son işlem A,B,C,D polivalan aglütinan serumlarla aglütinasyon işlemi yapılır. Hangi tip polivalan antiserumla aglütinasyon görülürse o grubun monovalan antiserumları ile aglütinasyon işlemlerine devam edilerek serovar tespit edilebilir. Hasta serumu ile yapılacak olan serolojik testlerin erken tanı için değeri olmadığından rutinde kullanılmamaktadır.

Shigella bakterisi yiyecek ve içeceklerle alındıktan 12 saat veya 2-6 günlük kuluçka döneminden sonra karın ağrısı, buruntu ve kanlı ishal görüntüsü ile ortaya çıkar. Bu bulgularla Shigella izole edilirse bu hastalığa Basilli Dizanteri adı verilir.

Antibiyotiklere yapılır. Hasta kişilerin ağrılarının giderilmesi ve su ve elektrolit kaybını önleyecek şekilde beslenme yapılması gerekir.

Bu besiyeri Selenite Broth ve Selenite Enrichment Broth acc. to Leifson adları ile de bilinir. 23 gram dehidre besiyeri 1 litre destile suya ilave edilir, karıştırılarak eritilir, uygun kaplara dağıtılıp en fazla 60 ^oC 'da 1-2 dakika olacak şekilde ısıtılarak sterilize edilir. Besiyeri hazırlanıp uzun süre depolanacak ise filitre ile sterilizasyon önerilir. Hazırlanmış besiyerinin rengi berrak sarımsıdır. Bununla birlikte dehidre besiyeri uzun süre depolandığında hazırlanmış besiyeri rengi kırmızımsı olur ancak bu durum besiyeri performansını etkilemez. Besiyeri bileşimindeki selenit genellikle inkübasyonun ilk 6 – 12 saatinde enterik koliformların ve enterokokların gelişimini baskılar. 500 gram olan bir kutu besiyeri 21.739 ml besiyeri hazırlanabilir. Katı örnekler standart şekilde ekilirken, sıvı örneklerin çift kuvvetli besiyerine (46 g/L) 1:1 oranında ekilmesi önerilir. İnkübasyon 37 ^oC 'da 24 saat yapılabileceği gibi kimi araştırıcılara göre 43 ^oC inkübasyon sıcaklığı daha iyi sonuç vermektedir. İnkübasyonun ilk 12 saati sonunda ve 24 saat sonunda uygun katı besiyerine sürme yapılır.

Bu besiyeri Gram Negative Enrichment Broth acc. to Hajna adı ile de bilinir. 39 gram dehidre besiyeri 1 litre distile suda eritilir, uygun kaplara dağıtılıp otoklavda 121 ^oC 'da 15 dakika sterilize edilir. Hazırlanmış besiyeri berrak sarımsıdır. Besiyeri bileşimindeki triptoz besin maddesi iken, sitrat ve deoksiçolat başta fekal streptokoklar olmak üzere Gram pozitif bakterilerin, sporlu basillerin ve bazı koliform bakterilerin gelişimini baskılar. Mannitol Salmonella ve Shigella gibi mannitolü kullanan bakterilerin iyi bir şekilde gelişmesini sağlar. Fosfat tampon ise aşrı asitlenmeyi önler. Örnekte Proteus ve Pseudomonas aeruginosa varsa bunlar inkübasyonun ilk 6 – 8 saatinde Salmonella ve Shigella 'dan daha yavaş gelişir. Buna bağlı olarak ekimi yapılan materyal oda sıcaklığında 6 – 8 saat inkübe edilip, uygun bir katı besiyerine sürme yapılır. 500 g olan bir kutu dehidre besiyeri ile 12.820 ml besiyeri hazırlanır.

39 gram dehidre besiyeri 1 litre distile suda ısıtılarak eritilir ve otoklavda 121 ^oC 'da 15 dakika sterilize edilir. Hazırlanmış besiyeri berrak ve soluk pembe renklidir. Eğer eritme aşamasında besiyerinin koyu kırmızı olduğu fark edilirse taze hazırlanmış %10 'luk sodyum sülfitten (Merck 1.06657) en fazla 1 mL/L olacak şekilde besiyerine ilave edilir, kaynatılıp eritilir ve sonra sterilize edilir. Hazırlanmış besiyerinin oksijene maruz kalması sonunda renginde renk giderek kırmızılaşır. Bu nedenle hazırlanmış besiyeri karanlıkta ve buzdolabında olmak üzere en çok birkaç gün depolanabilir. Besiyeri bileşimindeki sodyum sülfit ve fuksin Gram pozitif bakterilerin gelişimini baskılar. E. coli ve koliform bakteriler laktozu asit ve aldehit oluşturarak metabolize ederler. Oluşan aldehit, fuksin-sülfit bileşiğindeki fuksini serbest bırakır ve böylece koloni rengi kırmızı olur. E. coli 'de bu reaksiyon çok kuvvetli olarak gerçekleşir ve kolonideki fuksin kristalleri koloni renginin metalik parlak yeşil (fuksin parlaklığı) olmasını sağlar. İnkübasyon 37 ^oC 'da 24 saat süre ve aerobik koşulda yapılır. 500 g olan 1 kutu dehidre besiyeri ile 12,5 ml/petri kutusu hesabı ile 1025 adet besiyeri hazırlanır.

Bu besiyeri ile ilgili bilgi için burayı tıklayın.

Bu besiyeri ile ilgili bilgi için burayı tıklayın.

Bu besiyeri ile ilgili bilgi için burayı tıklayın.

Bu besiyeri ile ilgili bilgi için burayı tıklayın.

Bu besiyeri ile ilgili bilgi için burayı tıklayın.